ΕΙΚΟΝΟΦΩΝΙΑ / IKONOPHONIA

Εικονοφωνία

Μουσική σημειογραφία ονομάζεται κάθε σύστημα που αναπαριστά εικονικά την μουσική, με την χρήση γραπτών, εκτυπωμένων ή μέ κάθε άλλο τρόπο παραγόμενων συμβόλων. Οι τύποι και οι μέθοδοι ποικίλουν ανάλογα τον πολιτισμό και την εποχή. Τα πρώτα δείγματα μουσικής σημειογραφίας χρονολογούνται κατά την εποχή του πολιτισμού των Σουμερίων το 2000 π.χ. ενώ στην αρχαία Ελλάδα  αναπτύσσουν ένα σύνθετο σύστημα ήδη από τον 6ο Π.Χ.

Οι πρώτες μορφές της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής σημειογραφίας αναπτύχθηκαν από μοναχούς του μεσαίωνα με σκοπό, μεταξύ άλλων, να  τυποποιήσουν έναν ενιαίο τρόπο πραγματοποίησης της Θείας Λειτουργίας σε όλη την χριστιανική επικράτεια. Κατά τους επόμενους αιώνες γράφτηκε έτσι ένας τεράστιος όγκος θρησκευτικής μουσικής για λογαριασμό της εκκλησίας, πράγμα που οδήγησε σιγά σιγά και  στην ανάδυση και ανάπτυξη της ευρωπαϊκης κλασικής μουσικής και των πολλών παραγώγων της.

Κατά τους περασμένους αιώνες προτάθηκαν εκατοντάδες εναλλακτικοί τρόποι μουσικής σημειογραφίας. Κατά τον εικοστό αιώνα οι συνθέτες πειραματίστηκαν με νέες εκφάνσεις του ήχου που δεν μπορούσαν εύκολα να περιγραφούν με  το παραδοσιακό πεντάγραμμο ενώ η έλευση της ηλεκτρονικής μουσικής απαιτούσε τελείως νέους τρόπους καταγραφής. 

Κατά την δεκαετία του 1950 και το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960 πολλοί διακεκριμένοι συνθέτες της διεθνούς μουσικής πρωτοπορίας άρχισαν να θέτουν ερωτήματα που αφορούσαν την τέχνη τους:

Ποιά είναι τα όρια της μουσικής; Ο θόρυβος θεωρείται μουσική; Αποτελεί και η σιωπή μέρος της;

Υπάρχει τέτοιο πράγμα που να λέγεται σιωπή ή πάντα ακούμε ήχους συνεχώς , ακόμη και στα πιό ήσυχα μέρη της γής; Η μουσική έχει φτιαχτεί μόνο για τα αυτιά; Είναι ο μουσικός ερμηνευτής ένας απλός εκτελεστής της θέλησης του συνθέτη  ή είναι ένας ισότιμος συνεργάτης στην διαδικασία  γένεσης της μουσικής; Η ιδεολογία και η πολιτική επιδρούν στην μουσική διαδικασία; Πρέπει η ορχήστρα να έχει μαέστρο; Χρειάζεται ειδική εκπαίδευση ή οποιοσδήποτε μπορεί να παίξει μουσική; Και όσον αφορά του ακροατές, είναι απλοί παθητικοί αποδέκτες της μουσικής;

 Οι συνθέτες άρχισαν να μελετούν τους πίνακες ζωγραφικής και τις γραφικές τέχνες για να εμπνευστούν νέους τρόπους σημειογραφίας με τους οποίους να μπορούν να μεταδώσουν τις νέες ιδέες. Άρχισαν να φτιάχνουν γραφικές παρτιτούρες των οποίων τα σχήματα τα μεγέθη και τα χρώματα παρεκκλίνουν από την συμβατική παρτιτούρα.Σε αντίθεση με τις παρτιτούρες που αναπαριστούν τον ήχο στην παραδοσιακή σημειογραφία, οι γραφικές παρτιτούρες έδωσαν έμφαση στις έννοιες και στις ενέργειες  που θα πρέπει να υλοποιηθούν στην εκτέλεση του κομματιού με αποτέλεσμα την δημιουργία “μη αναμενόμενων  ήχων και μη αναμενόμενων δράσεων” που μπορεί να μην εμπεριέχουν καν την χρήση μουσικών οργάνων.

Η μουσική άλλαξε και μαζί ο τρόπος που καταγράφεται.

Η παρούσα έκθεση αντλεί την έμπνευσή της  από το φαινόμενο της σύγχρονης γραφικής παρτιτούρας και εστιάζει στις σχέσεις μεταξύ ήχου και εικόνας.

Έχει δύο μέρη. Το ένα είναι ιστορικό  όπου σας παρουσιάζουμε παραδείγματα από  παρτιτούρες σημαντικών συνθετών που τις θεωρήσαμε σημαντικές, ενδιαφέρουσες ή απλά όμορφες.

Το δεύτερο μέρος αυτής της έκθεσης αποτελείται από τρία έργα (από ένα ο καθένας μας) που φτιάξαμε  σε συνεργασία με μουσικούς ειδικά για αυτή την έκθεση.

Μαρία Σχινά/Masha Zusman/ Valery Bolotin

ICONOPHONIA

Music notation is any system used to visually represent music through the use of written, printed, or otherwise-produced symbols. Types and methods of notation have varied between cultures and throughout history. The first examples of music notation date back to Sumer civilization, 2000 BCE. In Ancient Greece, musical notation was in use from at least the 6th century BCE until approximately the 4th century CE.

The first forms of modern European music notation were developed by Catholic monks in order to standardize liturgy throughout the Christian Church, and an enormous body of religious music has been composed for it through the ages. This led directly to the emergence and development of European classical music, and its many derivatives.

Over the past centuries, hundreds of music notation systems have been proposed as alternatives to traditional western music notation.

Since the beginning of 20^th century and mainly during the late 1950s and the first half of the 1960s, composers had increasingly experimented with new ranges of sound which could not be described by traditional notes on a five-line stave and the arrival of electronic music demanded entirely new means of notation. Many prominent composers on the international avant-garde music scene began to ask new questions concerning their practice and music in general:

What are the limits of music? Is noise included? Is silence part of it?
Is there such a thing as silence or there is always something one can hear even in the most silent place in the world?
Is music made only for ears?

Is musician just an executor of a composer’s will or he is a partner in the process of music making? Does ideology and politics influence this process?

Does orchestra must have a conductor?
Is a special education necessary or anyone can perform music?

And what about listeners: are they just passive receivers?

As an answer composers began to look to painting and the graphic arts for inspiration to devise new graphic forms of notation. They started producing graphic scores that employed new forms of notation and inscribed them on sheets that deviated radically from convention in size, shape, and color, as a new way to communicate ideas about music. In contrast to scores representing sound in traditional notation, graphic notation emphasized concepts and actions to be carried out in performance itself, resulting in “unexpected sounds and unpredictable actions” that may not even include the use of musical instruments.

Music has changed and so did the way to notate it.

This exhibition is devoted to graphic scores and the relations between sound and image.

It has two parts.

One part is historical and it presents examples of graphic scores, which we have found important, interesting or just beautiful.

The second part contains three pieces, which were created by each one of us especially for the exhibition in a collaboration with musicians and sound artists.

Maria Schina/ Masha  Zusman/ Valery Bolotin